Speelklaar
Kort verhaal lang
geen recht aan het eerlijke verhaal
Louter een opsomming van zijn muzikale scholing doet onze musicus in hart en nieren geen recht aan het eerlijke verhaal. Daarom wat meer context, indachtig de eerder geciteerde wijsheid van J.K. Rowling dat de waarheid altijd het minst pijnlijk is.
anders
"Ik ben de gelukkigste man op aarde", zei Arthur Rubenstein steevast als hij op tv was. Kennelijk niet zijn hele leven, want de beroemde pianist ondernam ooit een poging om er een einde aan te maken. Harry leest dit, sinds Aize alert op de vele andere Aize's, is stom verbaasd. Hij zei altijd: "..."? Veel steekt vaak anders in elkaar.
naar de lijn der verwachting
Wat zorgt ervoor dat een mensenleven of iets anders of naar de lijn der verwachting verloopt? Een fikse dwangneurose gaf in ieder geval een behoorlijke draai aan een mensenleven —en nog. Toch ondernam de componist nooit een poging, ondanks de geestelijke pijn, al zo lang onder de leden. Daarom de held van Aize? Maakte dit hem de uitgelezen persoon om een cantate als Heet mij licht te schrijven?
Arthur Rubenstein
"Ik ben de gelukkigste man op aarde."
maar liefst
Een ernstige kwaal vertraagt. Zijn Atheneum duurt maar liefst vier jaar langer dan normaal. In de zesde klas lagere school behaalt Harry nog de hoogste CITO-toets van de klas. Voor taal slechts de schamele 30 punten van de 100, anders had hij zo naar het Gymnasium gekund. Maar de levenslijn der verwachting wordt allengs de puberteit anders. Blijft zitten in 3-Atheneum. Die lieve schat van de administratie begrijpt er niks van: "Altijd zulke goede cijfers!" Klapt in elkaar in 6-Atheneum, want alles voor zich gehouden, zoals vermeld. Twee jaar eruit om op te knappen na voor het eerst verteld te hebben wat hij meesleepte. Doet 5-Atheneum over, vrijwillig, ondanks de twee tienen voor wiskunde I & II van het overgangsrapport naar de eindexamenklas twee jaar terug. Uiteindelijk geslaagd.
ommezwaai
Toelating conservatorium Amsterdam gitaar wordt afgewezen. De commissie heeft wel lang geaarzeld, had hij 't idee. Dan maar muziekwetenschap in zijn beminde Mokum —dat bevalt. Het verlangen naar praktisch musiceren blijft, liefst aan een piano. De studie wordt net niet volbracht om redenen die zich nu laten raden. Tijdens de periode op de studentenflat vindt er wel een ommezwaai plaats.
pas
Hij trapt als vijfentwintigjarige de handgemaakte gitaar in elkaar, de dwanggedachten met het instrument meer dan beu. Die van het overbuurmeisje leeft nog. Het verlangen naar een piano is na al die jaren niet meer te harden. Op zevenentwintigjarige leeftijd krijgt hij pas zijn eerste piano: een Zimmermann. Het instrument, weliswaar tweedehands, had toch een fijne klankleur. Zo in zijn nopjes. De enige op de studentenflat met een piano, zijn lievelingsinstrument. Die staat daar gewoon. Nu gaat eindelijk alles sneller in muzikale zin.
serieuzer
Geen gitaarles meer van zijn vierde, vijfde en zesde leraar. Geen gehannes meer op de piano's van de universiteit. Nogmaals, de boeken van Chopin bestudeerde hij als puber al maar spelen was nog wel een dingetje. Geen optredens meer in Paradiso met popbands van de universiteit. Geen mensen meer rekruteren op het conservatorium om zijn What Does in Latin Music B.A.C.H, een Latijns-Amerikaanse popsong, in te studeren. Lachen was het anders allemaal wel. Nu werd alles serieuzer.
piano & compositie
Vanaf zesentwintig jaar nam Harry stiekem les in piano & compositie bij Niek Verkruisen, al was de piano er toen nog niet. De man had als kind geregeld indruk op hem gemaakt. Geregeld oefenen in de Westerkerk, toonladders —maar mooi geregeld. Bekwaamde zich extra in de bibliotheek in het pianohok. Je mocht er spelen als het vrij was. Niek is een begenadigd leraar, daar weet Cor Bakker van mee te praten.
Zoals vermeld kwam een jaar later het instrument waar Harry jarenlang naar verlangd had. Wat een mooi cadeau van pa & ma. Piano met leraar, kan het leven mooier? In die tien jaar, hoe lang was het wel niet, heeft onze leerling muziek wederom veel geleerd over een breed vlak van de muziek. Nu praktisch, naast de theorie van zijn studie muziekwetenschap.
schets leraar compositie Niek Verkruisen
Die leraar compositie speelde wél als kind al piano. Toen deze docent ouder werd nam hij les bij Géza Frid die piano had gestudeerd bij Béla Bartók en compositie bij Zoltán Kodály*. Bekwaamde vervolgens het nobele ambacht van het pianospel bij Franz (Ferenc) Weisz*. Zodoende kon hij jaren lang de repetitor zijn bij Sonia Gaskell, de legendarische danseres* of met gemak de conservatoriumstudie schoolmuziek doen. Destijds een zeer pittige studie, erg uitgebreid. Op het Amsterdams conservatorium hadden ze hem graag willen hebben, maar de man had geen trek in vergaderingen. Een begenadigd docent. Op de middelbare school dweepten ze met hem vanwege zijn beroemde schoolconcerten in het Krasnapolsky hotel in Amsterdam. Ooit bracht hij Cor Bakker naar Louis van Dijk.
* Toch nog indirect les van Kodály. Wie niet, die in de muziek zit?
* Hoe haal je het in je hersens om zo iemand te vermoorden. De neurose van Harry heeft met de oorlog te maken. Alleen al voor deze man, die hij niet gekend heeft, wil Harry muziek schrijven, mooie muziek, als het kan vrolijk. Zijn lijfspreuk als muzikant is: Je hebt slechte pianisten, goede pianisten en Joodse pianisten.
* Pianospel is bij ballet mede afhankelijk van de grootte der sprongen of de afmeting van de zaal. De lol bestaat er in om door middel van bepaalde toonaarden pal na elkaar te spelen een klas bekaf te maken dan wel te doen opveren, zonder dat de dansers doorhebben hoe of het komt. Dat zit 'm in de harmonie, voor de kenners en voor de niet kenners ook.
Sonia Gaskell
Ferenc Weisz
jazz-school
Het duurt nog wel even eer de feeling voor muziek gelijke tred ging houden met zijn spel. Vanaf nu is het steeds spelen waar je aan toe bent, te beginnen bij Aan de Amsterdamse grachten. Dan schiet je het snelste op is de ervaring inmiddels. Van dit vruchtbare principe is nooit afgeweken. Vlieguren maken is waar het om draait. Dat jaartje jazz-school is daarbij belangrijk. Samenspelen, reageren op de ander. Die vaardigheid pikt hij tevens op door in combo's van de kerk te spelen, kerkkoren te begeleiden, duo's te vormen met zangeressen. Daarnaast arrangeert hij voor kerkkoren. Is lang kerkpianist: dan leer je wel modaal toonzetten —vak apart. De arrangementen, deels modaarl en niet alleen kerkelijk worden met de hand genoteerd. Heeft schnabbels. Is pianist bij de kleinkunstschool in de Polanenstraat. Leert over orkestratie, de principes van het dirigeren, blijft favoriete composities bestuderen. Alle kennis van muziekwetenschap is hem niet genoeg: bestudeert Harmonielehre van Schönberg, het beroemde boek Polyfonie van Mulder*, harmonie van de twintigste eeuw, jazz-theorie, salsa, wat al niet.
*
Toevallig uit het antiquariaat van de Jordaan geplukt toen Verkruisen het kort ervoor te berde had gebracht, Nou ja zeg.